1. La Parola della Chiesa - Paolo VI e Giovanni Paolo II
Decretum super virtutibus
Beatificationis et canonizationis Servi Dei Iosephi Benedicti Dusmet, S. R. E. Cardinalis titulo S. Pudentianae, monachi Casinensis, Archiepiscopi Catanensis.
SUPER DUBIO
An constet de virtutibus theologalibus Fide, Spe et Caritate cum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine, earumque adnexis, in gradu heroico, in casu et ad effectum de quo agitur.
Fidelis servus et prudens, quem constituit Dominus super familiam suam, Iosephus Benedictus Dusmet, die 15 augusti anno 1818, Panormi,e coniugibus Aloisio Dusmet e Marchionibus de Smours, e Belgio oriundo, et Maria Dragonetti Marchionissa, nobilitate atque pietate claris, primus inter quatuor fratres natus, ipso die sacris baptismalibus aquis ablutus est, Melchior vocatus. Quinto aetatis anno uti oblatus abbatiae S. Martini <x delle Scale », prope urbem Panormum, Monachorum Ordinis S. Benedicti, Congregationis Casinensis, instituendus traditus, sanctam Communionem primum, et Confirmationis Sacramentum postea recepit. Intra saepta monasterii peculiaribus virtutibus fulsit, et, alter Samuel, Dei servitio se mancipavit. Supernae voluntati obsequens, ad studia diligenter incubuit ; ut vero vocationem ad statum religiosum amplectendum, quam vehementer sentiebat, perficere valeret, haud parvas parentum difficultates superare debuit. Anno tandem 1833 in eodem monasterio S. Martini habitum
monachorum S. Benedicti laetanter induit, Iosephi Benedicti nominibus sumptis.
Die 15 augusti anno 1840 solemnem votorum professionem emisit, ac biennio post, studiorum curriculo laudabiliter expleto, sacerdotiuminiit.
Sacris ministeriis statim vacare coepit, sed et philosophiam ac theologiam docere : immo administratoris bonorum abbatiae et secretarii Abbatis munera ei concredita fuere, quae per aliquot annos fideliter
obivit.
Eius prudentiam et in rebus gerendis dexteritatem admirati, superiores anno 1847 secretarium Abbatiae S. Flaviae Calathanisii, triennio post priorem Abbatiae S. Severini et Sosii Neapoli eum deputarunt.
Anno 1852 Abbas sanctae Flaviae Calathanisii, et anno 1858 Abbas S. Nicolai Catanae renuntiatus fuit.
Eximiis virtutibus, humilitate, prudentia, zelo regularis observantiae, caritate praesertim emicuit; et omnium admirationem sibi conciliavit. Difficultates insuper ob publicas insectátiones, a civili auctoritate contra religionem catholicam susceptas, semper elusit vel superavit.
Anno 1867, omnium plausu, archiepiscopali Catanensi Ecclesiae praepositus fuit, ac virtutes pastorales monasticis mirabiliter cumulavit. Nihil de simplicitate et austeritate remittens, claustralis rigidioris vitae tenorem servavit. Cultum divinum alacriter promovit, christianam iuventutis educationem plebisque religiosam institutionem fovit, seminarium restituit, clerum ad sacra munera obeunda fortiter sed suaviter incitavit. Erga Summum Pontificem ardenti ferebatur amore : omnia pastoralia officia infatigabiliter exercuit. Grassante anno 1867 pestilentia, Dei Servus nullam sibi concessit requiem, auxilium diu noctuque aegrotis ministrans, omnes heroicae caritatis exemplo antecedens.
Anno 1885 Administrator Apostolicus dioeceseos Calatayeronensis renuntiatus fuit.
In perniciosissima eruptione Aetnae montis anno 1887 cum saxa liquefacta limites Nicolosi attigissent, Dei Famulus, populo universo comitante, velum sanctae Agathae deferens contra eadem accessit, ac, contra naturae vires, repente fluvius igneus stetit oppidumque est servatum.
Sciens autem Summus Pontifex Leo XIII eum summa prudentia esse praeditum, atque ad gravia negotia idoneum, magnaque apud sui Ordinis Sodales aestimatione frui, arduum ei munus commisit Collegii S. Anselmi de Urbe, quod, anno 1687 in aedibus S. Pauli fundatum, initio saeculi deciminoni exstinctum fuerat, restituendi ; quod in amoeno Aventino colle constructum exstat. Post paucos vero annos aliud graviusque iniunxit onus eiusdem Ordinis Congregationes fraterna confoederatione componendi, quae, omnibus plaudentibus, feliciter perfecta fuit. Eum idem Summus Pontifex anno 1888 inter Sanctae Romanae Ecclesiae Patres Cardinales adscripsit. Ast vero neque post adeptam purpuram Iosephus Benedictus a primaeva vivendi norma deflexit habitumque mutavit.
Tot tantisque officiis in bonum Ordinis, Sanctae Romanae Ecclesiae ac fidelium expletis, Dei Famulus animam Deo reddidit Catanae, die 4 aprilis anni 1894, omnibus tantum sanctum virum defientibus.
De eius sanctitatis fama in dies percrebrescente canonicae inquisitiones peractae fuere in archiepiscopali Curia Catanensi et alibi iuxtasacros canones.
Servatis postea omnibus de iure servandis, die 5 februarii anno 1941 decretum prodiit super scriptis, et die 2 ianuarii anno 1949 Commissionem Causae beatificationis Servi Dei Pius Papa XII sa. me. propria manu signare benigne dignatus est.
Processus apostolici exinde constructi sunt super virtutibus et miraculis in specie, de quorum validitate die 17 martii anno 1954 sancitum fuit.
Instante vero Revmo Domino Seraphino Gismondi, Congregationis Casinensis Ordinis S. Benedicti Postulatore generali, coram Emo ac Revmo Domino Clemente Cardinali Micara, Episcopo Veliterno, f e. re., Causae Ponente seu Relatore, die 1 martii anno 1960 in Congregatione antepraeparatoria disceptatum fuit de virtutibus in gradu heroico Servi Dei, in praeparatoria vero die 15 decembris anno 1964. Postremo Revmus Dominus Henricus Cardinalis Dante, Revmo Cardinali Micara suffectus, eiusdem Causae Ponens seu Relator, in Congregatione generali coram Sanctissimo Domino nostro Paulo Papa VI die 18 maii proxime elapsi, dubium discutiendum proposuit : An constet de virtutibus theologalibus Fide, Spe et Caritate cum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine, earumque adnexis, in gradu heroico, Servi Dei Iosephi Benedicti Dusmet, in casu et ad effectum de quo agitur.
Et Emi ac Revmi Patres Cardinales, Revmi Praelati Officiales et Revmi Consultores theologi, quotquot aderant, suum quisque votum protulerunt.
Sanctitas porro Sua, omnibus attente perpensis, statim mentem suam affirmativam aperuit.
Hunc vero diem selegit quo, Sacro piissime litato, ad Se accitis Revmis Cardinalibus infrascripto Arcadio Maria Larraona, S. Rituum Congregationis Praefecto, et Henrico Dante, Causae Ponente seu Relatore, necnon et R. P. D. Nicolao Ferraro, Fidei Promotore Generali, meque item infrascripto Secretario, solemniter edixit : Constare de virtutibus theologalibus Fide, Spe et Caritate cum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine, earumque adnexis, Servi Dei Iosephi Benedicti Dusmet, S. R. E. Cardinalis, Monachi O. S. B., Archiepiscopi Catanensis, in gradu heroico, in casu et ad effectum de quo agitur.
Hoc autem decretum publici iuris fieri et in Acta S. Rituum Congregationis referri mandavit.
Datum Romae, die 15 Iulii, a. D. 1965.
ARCADIUS M. Card. LARRAONA, Praefectus
SUPER DUBIO
An constet de virtutibus theologalibus Fide, Spe et Caritate cum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine, earumque adnexis, in gradu heroico, in casu et ad effectum de quo agitur.
Fidelis servus et prudens, quem constituit Dominus super familiam suam, Iosephus Benedictus Dusmet, die 15 augusti anno 1818, Panormi,e coniugibus Aloisio Dusmet e Marchionibus de Smours, e Belgio oriundo, et Maria Dragonetti Marchionissa, nobilitate atque pietate claris, primus inter quatuor fratres natus, ipso die sacris baptismalibus aquis ablutus est, Melchior vocatus. Quinto aetatis anno uti oblatus abbatiae S. Martini <x delle Scale », prope urbem Panormum, Monachorum Ordinis S. Benedicti, Congregationis Casinensis, instituendus traditus, sanctam Communionem primum, et Confirmationis Sacramentum postea recepit. Intra saepta monasterii peculiaribus virtutibus fulsit, et, alter Samuel, Dei servitio se mancipavit. Supernae voluntati obsequens, ad studia diligenter incubuit ; ut vero vocationem ad statum religiosum amplectendum, quam vehementer sentiebat, perficere valeret, haud parvas parentum difficultates superare debuit. Anno tandem 1833 in eodem monasterio S. Martini habitum
monachorum S. Benedicti laetanter induit, Iosephi Benedicti nominibus sumptis.
Die 15 augusti anno 1840 solemnem votorum professionem emisit, ac biennio post, studiorum curriculo laudabiliter expleto, sacerdotiuminiit.
Sacris ministeriis statim vacare coepit, sed et philosophiam ac theologiam docere : immo administratoris bonorum abbatiae et secretarii Abbatis munera ei concredita fuere, quae per aliquot annos fideliter
obivit.
Eius prudentiam et in rebus gerendis dexteritatem admirati, superiores anno 1847 secretarium Abbatiae S. Flaviae Calathanisii, triennio post priorem Abbatiae S. Severini et Sosii Neapoli eum deputarunt.
Anno 1852 Abbas sanctae Flaviae Calathanisii, et anno 1858 Abbas S. Nicolai Catanae renuntiatus fuit.
Eximiis virtutibus, humilitate, prudentia, zelo regularis observantiae, caritate praesertim emicuit; et omnium admirationem sibi conciliavit. Difficultates insuper ob publicas insectátiones, a civili auctoritate contra religionem catholicam susceptas, semper elusit vel superavit.
Anno 1867, omnium plausu, archiepiscopali Catanensi Ecclesiae praepositus fuit, ac virtutes pastorales monasticis mirabiliter cumulavit. Nihil de simplicitate et austeritate remittens, claustralis rigidioris vitae tenorem servavit. Cultum divinum alacriter promovit, christianam iuventutis educationem plebisque religiosam institutionem fovit, seminarium restituit, clerum ad sacra munera obeunda fortiter sed suaviter incitavit. Erga Summum Pontificem ardenti ferebatur amore : omnia pastoralia officia infatigabiliter exercuit. Grassante anno 1867 pestilentia, Dei Servus nullam sibi concessit requiem, auxilium diu noctuque aegrotis ministrans, omnes heroicae caritatis exemplo antecedens.
Anno 1885 Administrator Apostolicus dioeceseos Calatayeronensis renuntiatus fuit.
In perniciosissima eruptione Aetnae montis anno 1887 cum saxa liquefacta limites Nicolosi attigissent, Dei Famulus, populo universo comitante, velum sanctae Agathae deferens contra eadem accessit, ac, contra naturae vires, repente fluvius igneus stetit oppidumque est servatum.
Sciens autem Summus Pontifex Leo XIII eum summa prudentia esse praeditum, atque ad gravia negotia idoneum, magnaque apud sui Ordinis Sodales aestimatione frui, arduum ei munus commisit Collegii S. Anselmi de Urbe, quod, anno 1687 in aedibus S. Pauli fundatum, initio saeculi deciminoni exstinctum fuerat, restituendi ; quod in amoeno Aventino colle constructum exstat. Post paucos vero annos aliud graviusque iniunxit onus eiusdem Ordinis Congregationes fraterna confoederatione componendi, quae, omnibus plaudentibus, feliciter perfecta fuit. Eum idem Summus Pontifex anno 1888 inter Sanctae Romanae Ecclesiae Patres Cardinales adscripsit. Ast vero neque post adeptam purpuram Iosephus Benedictus a primaeva vivendi norma deflexit habitumque mutavit.
Tot tantisque officiis in bonum Ordinis, Sanctae Romanae Ecclesiae ac fidelium expletis, Dei Famulus animam Deo reddidit Catanae, die 4 aprilis anni 1894, omnibus tantum sanctum virum defientibus.
De eius sanctitatis fama in dies percrebrescente canonicae inquisitiones peractae fuere in archiepiscopali Curia Catanensi et alibi iuxtasacros canones.
Servatis postea omnibus de iure servandis, die 5 februarii anno 1941 decretum prodiit super scriptis, et die 2 ianuarii anno 1949 Commissionem Causae beatificationis Servi Dei Pius Papa XII sa. me. propria manu signare benigne dignatus est.
Processus apostolici exinde constructi sunt super virtutibus et miraculis in specie, de quorum validitate die 17 martii anno 1954 sancitum fuit.
Instante vero Revmo Domino Seraphino Gismondi, Congregationis Casinensis Ordinis S. Benedicti Postulatore generali, coram Emo ac Revmo Domino Clemente Cardinali Micara, Episcopo Veliterno, f e. re., Causae Ponente seu Relatore, die 1 martii anno 1960 in Congregatione antepraeparatoria disceptatum fuit de virtutibus in gradu heroico Servi Dei, in praeparatoria vero die 15 decembris anno 1964. Postremo Revmus Dominus Henricus Cardinalis Dante, Revmo Cardinali Micara suffectus, eiusdem Causae Ponens seu Relator, in Congregatione generali coram Sanctissimo Domino nostro Paulo Papa VI die 18 maii proxime elapsi, dubium discutiendum proposuit : An constet de virtutibus theologalibus Fide, Spe et Caritate cum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine, earumque adnexis, in gradu heroico, Servi Dei Iosephi Benedicti Dusmet, in casu et ad effectum de quo agitur.
Et Emi ac Revmi Patres Cardinales, Revmi Praelati Officiales et Revmi Consultores theologi, quotquot aderant, suum quisque votum protulerunt.
Sanctitas porro Sua, omnibus attente perpensis, statim mentem suam affirmativam aperuit.
Hunc vero diem selegit quo, Sacro piissime litato, ad Se accitis Revmis Cardinalibus infrascripto Arcadio Maria Larraona, S. Rituum Congregationis Praefecto, et Henrico Dante, Causae Ponente seu Relatore, necnon et R. P. D. Nicolao Ferraro, Fidei Promotore Generali, meque item infrascripto Secretario, solemniter edixit : Constare de virtutibus theologalibus Fide, Spe et Caritate cum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine, earumque adnexis, Servi Dei Iosephi Benedicti Dusmet, S. R. E. Cardinalis, Monachi O. S. B., Archiepiscopi Catanensis, in gradu heroico, in casu et ad effectum de quo agitur.
Hoc autem decretum publici iuris fieri et in Acta S. Rituum Congregationis referri mandavit.
Datum Romae, die 15 Iulii, a. D. 1965.
ARCADIUS M. Card. LARRAONA, Praefectus
Decretum super miraculo
Canonizationis Ven. Servi Dei Iosephi Benedicti Dusmet, Archiepiscopi
Catanensis, O.S.B., Cardinalis S.R.E. (1818-1894).
SUPER DUBIO
An et de quo miraculo constet, in casu et ad effectum de quo agitur.
Panormi die 15 mensis Augusti anno 1818, parentibus pietate ac nobilitate claris, natus, Venerabilis Servus Dei Iosephus Benedictus Dusmet anno 1838 habitum monachorum Congregationis Casinensis O. S. B. induit ac, expleto studiorum curriculo, sacerdos est factus; anno autem 1867, omnium plausu, archiepiscopus Catanensi Ecclesiae praepositus est; anno denique 1888 inter Sanctae Romanae Ecclesiae Cardinales est adscriptus. Ipse Collegium S. Anselmi de Urbe restituit atque Congregationes Ordinis S. Benedicti fraterna confoederatione composuit. Eum heroicas exercuisse virtutes Paulus Papa VI die 15 mense Iulio a. 1965 declaravit.
Ut eidem Venerabili Beatorum Caelitum honores legitime decernerentur, Causae actores miram quandam, quae asserebatur, sanationem a Deo patratam, deprecatore eodem Venerabili, Sedi Apostolicae ad cognoscendum nuper exhibuerunt. Agitur quippe de domino Salvatore Consoli, caementario Provinciae Catanensis, annum aetatis agente quinquagesimum secundum, qui, nomine invocato Venerabilis Iosephi Benedicti Dusmet, mense Decembri, anno 1937, repente convaluit ac perfecte a gravi spondylite consúmente duas dorsi spinae vertebras, edita iam a medicis valde reservatam et quoad vitam et quoad valetudinem prognosi.
De hac mira sanatione instructus est apud curiam archiepiscopalem Catanensem, mensibus Maio et ecembri anni 1987, processus, cuius iuridica vis et validitas fuere ab hac Congregatione die 5 mensis artii huius anni 1988 recognitae. Factus est ita gressus ad praescriptas, tum indolis medicae tum indolis theologicae, disceptationes.
Primum quidem subiectum est Summarium eiusdem processus, continens testium et a cura medicorum epositiones, iudicio Consilii Medici quod exstat penes hanc Congregationem institutum, cuius specialis commissio congregata est die 1 mensis Iunii hoc anno ; et absoluta competenti disceptatione, periti odales eiusdem coetus una voce concordes edixere sanationem in casu instantaneam perfectumque et duraturam hodiernae artis medicae legibus haud explicari posse.
Attento eiusmodi medicorum iudicio, quaestio disceptata est, die 1 mensis Iulii eodem anno, in Congressu Peculiari Consultorum Theologorum, moderatore Rev.mo D.no Antonio Petti, Fidei Promotore Generali; deinde, die eisdem mense et anno, in Congregatione Ordinaria Patrum Cardinalium et Episcoporum, ponente Em.mo Cardinali Petro Palazzini. Et in utraque congressione, Consultorum scilicet et Patrum Cardinalium et Episcoporum, proposito dubio utrum constaret de miraculo, in casu et ad effectum de quo agitur, responsum est latum affirmativum.
De hisce autem omnibus rebus certior factus, Summus Pontifex Ioannes Paulus II, vota Congregationis excipiens, praecepit ut super eodem miro eventu decretum conscriberetur.
Quod cum rite est factum, accitis hodierno die a Se Cardinalibus infrascripto Praefecto necnon Causae Ponente meque a Secretis Congregationis, ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Beatissimus Pater declaravit : Constare de miraculo a Deo, intercedente Venerabili Servo Dei Iosepho Benedicto Dusmet, patrato, videlicet de instantánea, perfecta et mansura sanatione Domini Salvatoris Consoli a spondylite destructiva duarum spinae dorsalis vertebrarum (D12 et Ll).
Voluitque Sanctitas Sua ut hoc Decretum publici fieret iuris et in acta Congregationis pro Causis Sanctorum referretur.
Datum Romae, Calendis Septembribus, A. D. 1988.
ANGELUS Card. FELICI, Praefectus
Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis
Catanensis, O.S.B., Cardinalis S.R.E. (1818-1894).
SUPER DUBIO
An et de quo miraculo constet, in casu et ad effectum de quo agitur.
Panormi die 15 mensis Augusti anno 1818, parentibus pietate ac nobilitate claris, natus, Venerabilis Servus Dei Iosephus Benedictus Dusmet anno 1838 habitum monachorum Congregationis Casinensis O. S. B. induit ac, expleto studiorum curriculo, sacerdos est factus; anno autem 1867, omnium plausu, archiepiscopus Catanensi Ecclesiae praepositus est; anno denique 1888 inter Sanctae Romanae Ecclesiae Cardinales est adscriptus. Ipse Collegium S. Anselmi de Urbe restituit atque Congregationes Ordinis S. Benedicti fraterna confoederatione composuit. Eum heroicas exercuisse virtutes Paulus Papa VI die 15 mense Iulio a. 1965 declaravit.
Ut eidem Venerabili Beatorum Caelitum honores legitime decernerentur, Causae actores miram quandam, quae asserebatur, sanationem a Deo patratam, deprecatore eodem Venerabili, Sedi Apostolicae ad cognoscendum nuper exhibuerunt. Agitur quippe de domino Salvatore Consoli, caementario Provinciae Catanensis, annum aetatis agente quinquagesimum secundum, qui, nomine invocato Venerabilis Iosephi Benedicti Dusmet, mense Decembri, anno 1937, repente convaluit ac perfecte a gravi spondylite consúmente duas dorsi spinae vertebras, edita iam a medicis valde reservatam et quoad vitam et quoad valetudinem prognosi.
De hac mira sanatione instructus est apud curiam archiepiscopalem Catanensem, mensibus Maio et ecembri anni 1987, processus, cuius iuridica vis et validitas fuere ab hac Congregatione die 5 mensis artii huius anni 1988 recognitae. Factus est ita gressus ad praescriptas, tum indolis medicae tum indolis theologicae, disceptationes.
Primum quidem subiectum est Summarium eiusdem processus, continens testium et a cura medicorum epositiones, iudicio Consilii Medici quod exstat penes hanc Congregationem institutum, cuius specialis commissio congregata est die 1 mensis Iunii hoc anno ; et absoluta competenti disceptatione, periti odales eiusdem coetus una voce concordes edixere sanationem in casu instantaneam perfectumque et duraturam hodiernae artis medicae legibus haud explicari posse.
Attento eiusmodi medicorum iudicio, quaestio disceptata est, die 1 mensis Iulii eodem anno, in Congressu Peculiari Consultorum Theologorum, moderatore Rev.mo D.no Antonio Petti, Fidei Promotore Generali; deinde, die eisdem mense et anno, in Congregatione Ordinaria Patrum Cardinalium et Episcoporum, ponente Em.mo Cardinali Petro Palazzini. Et in utraque congressione, Consultorum scilicet et Patrum Cardinalium et Episcoporum, proposito dubio utrum constaret de miraculo, in casu et ad effectum de quo agitur, responsum est latum affirmativum.
De hisce autem omnibus rebus certior factus, Summus Pontifex Ioannes Paulus II, vota Congregationis excipiens, praecepit ut super eodem miro eventu decretum conscriberetur.
Quod cum rite est factum, accitis hodierno die a Se Cardinalibus infrascripto Praefecto necnon Causae Ponente meque a Secretis Congregationis, ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Beatissimus Pater declaravit : Constare de miraculo a Deo, intercedente Venerabili Servo Dei Iosepho Benedicto Dusmet, patrato, videlicet de instantánea, perfecta et mansura sanatione Domini Salvatoris Consoli a spondylite destructiva duarum spinae dorsalis vertebrarum (D12 et Ll).
Voluitque Sanctitas Sua ut hoc Decretum publici fieret iuris et in acta Congregationis pro Causis Sanctorum referretur.
Datum Romae, Calendis Septembribus, A. D. 1988.
ANGELUS Card. FELICI, Praefectus
Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis
Brano dell'omelia di Giovanni Paolo II il Grande durante la Beatificazione del Card. Dusmet - 25 Settembre 1988
[...]
3. “Chiunque vi darà da bere un bicchiere d’acqua nel mio nome . . . vi dico in verità che non perderà la sua ricompensa” (Mc 9, 41). Su queste parole evangeliche meditò certo a lungo il Cardinale Giuseppe Benedetto Dusmet, per 27 anni Arcivescovo di Catania, dopo essere stato per circa due lustri abate dello storico monastero benedettino di san Nicolò “de arenis” in quella città. Egli si erge quale testimone della carità evangelica in tempi particolarmente tormentati per la vita della Chiesa, in mezzo ad accesi conflitti di parte e a profonde alterazioni del tessuto politico e sociale del Paese, in una regione sconvolta dal susseguirsi di paurose calamità naturali: epidemie di colera, terremoti, inondazioni, eruzioni dell’Etna, oltre a quella costante e vastissima calamità che è la miseria dei diseredati.
Pur allevato tra gli agi di una famiglia aristocratica e facoltosa, egli fece della povertà, vissuta in funzione di servizio e di donazione agli altri, una programmatica scelta di vita talmente radicale che, alla sua morte, non si trovò neppure un lenzuolo in cui avvolgerlo: di tutto, letteralmente, egli si era spogliato per rivestirne i poveri, di cui si sentiva umile servitore.
Grande rilievo ebbe pure l’opera da lui svolta a servizio dell’Ordine Benedettino, a cui apparteneva. Per speciale mandato del Sommo Pontefice Leone XIII realizzò la rifondazione del Collegio Internazionale di sant’Anselmo sull’Aventino - condotta a termine esattamente un secolo fa -, e la strutturazione di quella Confederazione dell’Ordine di san Benedetto che oggi è così autorevolmente rappresentata in questa piazza da oltre 200 abati benedettini, convenuti da ogni parte del mondo.
Il Cardinale Dusmet, decoro e gloria del monachesimo, dell’episcopato e del Sacro Collegio Cardinalizio, ci trasmette così il messaggio profetico di una autentica solidarietà evangelica e di una docile e operosa fedeltà al carisma della propria vocazione, vissute ed espresse nella realtà fattiva del dono totale di sé sull’itinerario tracciato dalle orme di Cristo Salvatore. [...]
3. “Chiunque vi darà da bere un bicchiere d’acqua nel mio nome . . . vi dico in verità che non perderà la sua ricompensa” (Mc 9, 41). Su queste parole evangeliche meditò certo a lungo il Cardinale Giuseppe Benedetto Dusmet, per 27 anni Arcivescovo di Catania, dopo essere stato per circa due lustri abate dello storico monastero benedettino di san Nicolò “de arenis” in quella città. Egli si erge quale testimone della carità evangelica in tempi particolarmente tormentati per la vita della Chiesa, in mezzo ad accesi conflitti di parte e a profonde alterazioni del tessuto politico e sociale del Paese, in una regione sconvolta dal susseguirsi di paurose calamità naturali: epidemie di colera, terremoti, inondazioni, eruzioni dell’Etna, oltre a quella costante e vastissima calamità che è la miseria dei diseredati.
Pur allevato tra gli agi di una famiglia aristocratica e facoltosa, egli fece della povertà, vissuta in funzione di servizio e di donazione agli altri, una programmatica scelta di vita talmente radicale che, alla sua morte, non si trovò neppure un lenzuolo in cui avvolgerlo: di tutto, letteralmente, egli si era spogliato per rivestirne i poveri, di cui si sentiva umile servitore.
Grande rilievo ebbe pure l’opera da lui svolta a servizio dell’Ordine Benedettino, a cui apparteneva. Per speciale mandato del Sommo Pontefice Leone XIII realizzò la rifondazione del Collegio Internazionale di sant’Anselmo sull’Aventino - condotta a termine esattamente un secolo fa -, e la strutturazione di quella Confederazione dell’Ordine di san Benedetto che oggi è così autorevolmente rappresentata in questa piazza da oltre 200 abati benedettini, convenuti da ogni parte del mondo.
Il Cardinale Dusmet, decoro e gloria del monachesimo, dell’episcopato e del Sacro Collegio Cardinalizio, ci trasmette così il messaggio profetico di una autentica solidarietà evangelica e di una docile e operosa fedeltà al carisma della propria vocazione, vissute ed espresse nella realtà fattiva del dono totale di sé sull’itinerario tracciato dalle orme di Cristo Salvatore. [...]
2. La testimonianza del Segretario, D. Luigi Taddeo della Marra
Dalla lettera a tutti i Monasteri Cassinesi di Dom Luigi Della Marra, scritta nel 1894:
La memoria di lui (il Card. Dusmet) deve rimanere perpetua come il più alto ideale del Vescovo Cardinale Monaco. La tonaca benedettina fu da lui glorificata. L'Arcivescovado era un Monastero. La sala da pranzo un Refettorio. La Cappella un Coro. La stanza abitata da lui una povera Cella, troppo povera. Uno dei precipui lavori di noi che gli stavamo intorno era di ricordargli ogni giorno qualche convenienza di forme impostagli dal suo grado altissimo; specialmente il bisogno di non presentarsi da monaco senza alcun segno di Cardinale. All'annunzio di qualche visita, correvamo a cercare qualche zucchetto rosso, che arrivava spesso troppo tardi. Egli ci sorrideva e ci lasciava agitare. E la gente andava via edificata e commossa!
Rispondendo ai numerosi amici che gli chiedevano il motivo per cui spesso si recava sulla tomba del Card. Dusmet, il 4 giugno 1909 così scriveva:
Ci vado come pubblica testimonianza del mio affetto per Lui. Ci vado, perché Esso mi rinfranchi e mi dia sempre gagliardia di spirito e gaiezza. Ci vado per confidargli, ove occorra, le mie eventuali tribolazioni, alle quali esso sempre provvede. Ci vado perché mi tenga fermo nelle linee che mi tracciò una volta, senza deragliamenti. Ci vado a pregarlo perché Egli supplisca alla mia insufficienza verso coloro che in questo scorcio laborioso di mia esistenza assunsero a mio riguardo la nobile missione di rappresentare la Provvidenza nel ne solliciti sitis di S. Matteo cap. 6 - e li assista e tuteli. Ci vado perché nessuno possa incolparmi di oblivione dei benefici ricevuti e annoverarmi nel rango dei dimentichi. Ci vado in esecuzione a quanto promisi nella mia lettera del giugno 1904 all'E.mo Nava, per recitarvi volta per volta il Nunc dimittis.
E ci andrò, a nozze d'oro concluse, per consegnargli questi poveri cinquant'anni di Sacerdozio, che sono suoi ed Egli sarà tanto buono da accettarli.
La memoria di lui (il Card. Dusmet) deve rimanere perpetua come il più alto ideale del Vescovo Cardinale Monaco. La tonaca benedettina fu da lui glorificata. L'Arcivescovado era un Monastero. La sala da pranzo un Refettorio. La Cappella un Coro. La stanza abitata da lui una povera Cella, troppo povera. Uno dei precipui lavori di noi che gli stavamo intorno era di ricordargli ogni giorno qualche convenienza di forme impostagli dal suo grado altissimo; specialmente il bisogno di non presentarsi da monaco senza alcun segno di Cardinale. All'annunzio di qualche visita, correvamo a cercare qualche zucchetto rosso, che arrivava spesso troppo tardi. Egli ci sorrideva e ci lasciava agitare. E la gente andava via edificata e commossa!
Rispondendo ai numerosi amici che gli chiedevano il motivo per cui spesso si recava sulla tomba del Card. Dusmet, il 4 giugno 1909 così scriveva:
Ci vado come pubblica testimonianza del mio affetto per Lui. Ci vado, perché Esso mi rinfranchi e mi dia sempre gagliardia di spirito e gaiezza. Ci vado per confidargli, ove occorra, le mie eventuali tribolazioni, alle quali esso sempre provvede. Ci vado perché mi tenga fermo nelle linee che mi tracciò una volta, senza deragliamenti. Ci vado a pregarlo perché Egli supplisca alla mia insufficienza verso coloro che in questo scorcio laborioso di mia esistenza assunsero a mio riguardo la nobile missione di rappresentare la Provvidenza nel ne solliciti sitis di S. Matteo cap. 6 - e li assista e tuteli. Ci vado perché nessuno possa incolparmi di oblivione dei benefici ricevuti e annoverarmi nel rango dei dimentichi. Ci vado in esecuzione a quanto promisi nella mia lettera del giugno 1904 all'E.mo Nava, per recitarvi volta per volta il Nunc dimittis.
E ci andrò, a nozze d'oro concluse, per consegnargli questi poveri cinquant'anni di Sacerdozio, che sono suoi ed Egli sarà tanto buono da accettarli.
3. Poesie
La morti di lu Cardinali Dusmet (Poesia pubblicata dalla Tip. Barbagallo e Scuderi il giorno della morte del Card. Dusmet, 1894)
Chiangi, Catania, chiangi c'ha ragiuni,
chiangi l'amara e svinturata sorti,
chiangi ca ti pirdisti lu vastuni,
lu megghiu appoggiu ti livò la morti!
La disgrazia è cchiù granni, 'mparaguni,
d'un culera o di tirrimoti forti:
la pena è funna, granni, ginirali,
pirchì morsi lu beddu Cardinali.
Dd'omu santu e giustu e priziusu,
dd'omu ca non happi mai nnimici,
dd'omu sempri fidili e ginirusu,
ca non si sapi quantu beni fici.
La facci vi dicia ch'era amurusu,
lu cori sempri apertu a l'infilici.
Oh, chi disgrazia ca non c'è l'uguali,
morsi lu nostru beddu Cardinali.
Morsi cui dava aiuti a li pizzenti,
morsi lu veru apustulu di Diu,
lu populu lu chiangi amaramenti,
pirchì non pari veru ca partìu
pprì l'eterni celi eternamenti,
unni gudrà ccu l'angili lu sbriu!
Oh chi svintura immensa e capitali:
morsi lu nostru beddu Cardinali.
Chianginu cchiù di tutti l'urfaneddi,
li poviri picciotti di maritu,
a cui facìa lu lettu, a cui l'aneddi,
a cui ci dava un duppiu vistitu,
a cui li matarazza e linzuleddi,
a cui dinari e lu tuttu cumpitu:
viditi quantu persiru sti tali,
ccu la perdita di lu Cardinali.
E i picciriddi ca situava spissu
'ntra Batii, Ospizii e Munasteri,
anchi iddi lu chianginu lu stissu,
cu n'abbunnanti lagrimi e sinceri.
'Npatri accussì amurusu comu a chissu
oh, nun lu truvirannu certu arreri...
Cci fici veramenti dannu e mali
la morti di lu beddu Cardinali.
E di li vecchi comu s'ha parlari,
ca cci fici macari la casina,
cci desi lu rizzettu e lu mangiari,
la bona assistenzia e l'aria fina;
'Ntra chidd'Asilu nenti po' mancari,
stannu cuntenti sira e matina...
Ora però 'ntra ddu santu lucali
si chiangi pri lu beddu Cardinali.
Anchi pinzava pri li ritirari,
di famigghi civili bisugnusi,
assignannu a certuni li misati
e ad autri li succursi cchiù amurusi,
'nsumma fu l'Angilu di la caritati
e fu lu primu tra li ginirusi.
Perciò ripubblicani e libirali
chianginu pri lu beddu Cardinali.
Amava cchiù di tutti sta citati,
stu poviru paisi svinturatu,
iddu curreva 'ntra li calamitati
dannu aiutu a lu populu affamatu.
'Ntra lu culera sempri pri li strati,
pri lu cicluni curriu affannatu.
Fu sempri a lu so postu tali e quali
anchi prima d'essiri Cardinali.
E quannu la muntagna 'nfuriata
scatinava u so focu a cavadduni,
minacciannu dda fertili cuntrata
di Niculosi e d'autri stratuni,
iddu si misi subitu pri strata
e fici gran prighieri addinucchiuni,
fu n'angilu pri tutti ddi lucali
l'amatu nostru beddu Cardinali.
A tutti cunfurtava ccu dinari,
ccu li paroli e ccu duci maneri,
e monaci, parrina e siculari
appressu ad iddu facennu prighieri.
Lu populu tuttu cuminciò a spirari
finu a quannu cissaru l'intimperi,
lu focu s'arristò di fari mali
e allura riturnò lu Cardinali.
'Nsumma ci vurrissi un libru tantu,
pri putiri narrari cu cuscenza
li benefizi di chist'omu santu,
ch'era guardatu cu gran rivirenza.
Pirchì fu di li poviri lu mantu,
di li disgraziati l'assistenza,
fu ministru di Diu veru e liali
l'arciviscuvu nostru Cardinali.
Lu papa, quannu sappi tuttu ddà,
la binidizioni ci mannò,
e doppu dui jorna, cu sulinnità,
lu Viscu Caffi lu cumunicò:
poi l'angili calaru in quantità,
e 'ncelu si purtaru l'arma so'!
Oh, chi luttu, chi luttu ginirali
pri la morti di chistu Cardinali.
Non ci potti qualunqui midicina
d'un santu dutturi binidittinu,
vinutu a cursa na bedda matina
di lu cunventu di Munticassinu:
nenti ci potti, la Manu Divina
lu chiamò pri forza 'ntra lu so' jardinu,
e la terra lassò di li murtali
pri sempri lu nostru Cardinali.
L'omu santu traseva in agunia
lu quattru aprili di l'annu currenti,
tri quarti prima di l'Avimmaria,
e a quattr'uri di notti giustamenti
ccu granni gioia chidd'anima pia
vulava 'ntra li celi eternamenti...
Si pripara ora un granni funirali
pr'onurari lu nostru Cardinali.
Parsi arrubbatu a li diocesani,
ca tanti jorna stesiru prijannu,
fu vuliri di li cilestri arcani
di livarannillu dintra st'annu!
E morsi comu un santu, 'ntra li mani
di lu granni Diu l'arma pusannu,
ca parsi 'na palumma tali e quali
quannu spirò lu nostru Cardinali!
'Ntra li vrazza spirò di li sò frati,
ca non si muddaru mai di lu capizzu,
poviri figghi, tantu addulurati
ch'eranu sempri cu lu chiantu 'mpizzu;
e quannu morsi li disgraziati
persiru lu sennu e lu judizziu,
chiangiru la gran perdita fatali
di lu nostru beddu Cardinali.
Lu populu l'amava immensamenti,
e mai si scurdirà di lu so nomu,
pri li poviri è luttu eternamenti
la morti inaspittata di tant'omu,
ma anchi ntra ddi lochi certamenti
sarà di tutti prutitturi e comu!
La so' prighiera sarà sempri eguali,
sarà sempri lu nostru Cardinali!
Chiangi, Catania, chiangi c'ha ragiuni,
chiangi l'amara e svinturata sorti,
chiangi ca ti pirdisti lu vastuni,
lu megghiu appoggiu ti livò la morti!
La disgrazia è cchiù granni, 'mparaguni,
d'un culera o di tirrimoti forti:
la pena è funna, granni, ginirali,
pirchì morsi lu beddu Cardinali.
Dd'omu santu e giustu e priziusu,
dd'omu ca non happi mai nnimici,
dd'omu sempri fidili e ginirusu,
ca non si sapi quantu beni fici.
La facci vi dicia ch'era amurusu,
lu cori sempri apertu a l'infilici.
Oh, chi disgrazia ca non c'è l'uguali,
morsi lu nostru beddu Cardinali.
Morsi cui dava aiuti a li pizzenti,
morsi lu veru apustulu di Diu,
lu populu lu chiangi amaramenti,
pirchì non pari veru ca partìu
pprì l'eterni celi eternamenti,
unni gudrà ccu l'angili lu sbriu!
Oh chi svintura immensa e capitali:
morsi lu nostru beddu Cardinali.
Chianginu cchiù di tutti l'urfaneddi,
li poviri picciotti di maritu,
a cui facìa lu lettu, a cui l'aneddi,
a cui ci dava un duppiu vistitu,
a cui li matarazza e linzuleddi,
a cui dinari e lu tuttu cumpitu:
viditi quantu persiru sti tali,
ccu la perdita di lu Cardinali.
E i picciriddi ca situava spissu
'ntra Batii, Ospizii e Munasteri,
anchi iddi lu chianginu lu stissu,
cu n'abbunnanti lagrimi e sinceri.
'Npatri accussì amurusu comu a chissu
oh, nun lu truvirannu certu arreri...
Cci fici veramenti dannu e mali
la morti di lu beddu Cardinali.
E di li vecchi comu s'ha parlari,
ca cci fici macari la casina,
cci desi lu rizzettu e lu mangiari,
la bona assistenzia e l'aria fina;
'Ntra chidd'Asilu nenti po' mancari,
stannu cuntenti sira e matina...
Ora però 'ntra ddu santu lucali
si chiangi pri lu beddu Cardinali.
Anchi pinzava pri li ritirari,
di famigghi civili bisugnusi,
assignannu a certuni li misati
e ad autri li succursi cchiù amurusi,
'nsumma fu l'Angilu di la caritati
e fu lu primu tra li ginirusi.
Perciò ripubblicani e libirali
chianginu pri lu beddu Cardinali.
Amava cchiù di tutti sta citati,
stu poviru paisi svinturatu,
iddu curreva 'ntra li calamitati
dannu aiutu a lu populu affamatu.
'Ntra lu culera sempri pri li strati,
pri lu cicluni curriu affannatu.
Fu sempri a lu so postu tali e quali
anchi prima d'essiri Cardinali.
E quannu la muntagna 'nfuriata
scatinava u so focu a cavadduni,
minacciannu dda fertili cuntrata
di Niculosi e d'autri stratuni,
iddu si misi subitu pri strata
e fici gran prighieri addinucchiuni,
fu n'angilu pri tutti ddi lucali
l'amatu nostru beddu Cardinali.
A tutti cunfurtava ccu dinari,
ccu li paroli e ccu duci maneri,
e monaci, parrina e siculari
appressu ad iddu facennu prighieri.
Lu populu tuttu cuminciò a spirari
finu a quannu cissaru l'intimperi,
lu focu s'arristò di fari mali
e allura riturnò lu Cardinali.
'Nsumma ci vurrissi un libru tantu,
pri putiri narrari cu cuscenza
li benefizi di chist'omu santu,
ch'era guardatu cu gran rivirenza.
Pirchì fu di li poviri lu mantu,
di li disgraziati l'assistenza,
fu ministru di Diu veru e liali
l'arciviscuvu nostru Cardinali.
Lu papa, quannu sappi tuttu ddà,
la binidizioni ci mannò,
e doppu dui jorna, cu sulinnità,
lu Viscu Caffi lu cumunicò:
poi l'angili calaru in quantità,
e 'ncelu si purtaru l'arma so'!
Oh, chi luttu, chi luttu ginirali
pri la morti di chistu Cardinali.
Non ci potti qualunqui midicina
d'un santu dutturi binidittinu,
vinutu a cursa na bedda matina
di lu cunventu di Munticassinu:
nenti ci potti, la Manu Divina
lu chiamò pri forza 'ntra lu so' jardinu,
e la terra lassò di li murtali
pri sempri lu nostru Cardinali.
L'omu santu traseva in agunia
lu quattru aprili di l'annu currenti,
tri quarti prima di l'Avimmaria,
e a quattr'uri di notti giustamenti
ccu granni gioia chidd'anima pia
vulava 'ntra li celi eternamenti...
Si pripara ora un granni funirali
pr'onurari lu nostru Cardinali.
Parsi arrubbatu a li diocesani,
ca tanti jorna stesiru prijannu,
fu vuliri di li cilestri arcani
di livarannillu dintra st'annu!
E morsi comu un santu, 'ntra li mani
di lu granni Diu l'arma pusannu,
ca parsi 'na palumma tali e quali
quannu spirò lu nostru Cardinali!
'Ntra li vrazza spirò di li sò frati,
ca non si muddaru mai di lu capizzu,
poviri figghi, tantu addulurati
ch'eranu sempri cu lu chiantu 'mpizzu;
e quannu morsi li disgraziati
persiru lu sennu e lu judizziu,
chiangiru la gran perdita fatali
di lu nostru beddu Cardinali.
Lu populu l'amava immensamenti,
e mai si scurdirà di lu so nomu,
pri li poviri è luttu eternamenti
la morti inaspittata di tant'omu,
ma anchi ntra ddi lochi certamenti
sarà di tutti prutitturi e comu!
La so' prighiera sarà sempri eguali,
sarà sempri lu nostru Cardinali!